Προστάτης της πόλης των δόγηδων, ο Λέων της Βενετίας έχει, αναμφίβολα, ένα πολύ μακρύ παρελθόν το οποίο ιστορικοί και αρχαιολόγοι προσπαθούν να προσδιορίσουν. Αλλά το μυστήριο της προέλευσής του, ελληνική ή εξ Ανατολών, παραμένει ανεξιχνίαστο.
Ο Λέων της Βενετίας έπαψε να επιβλέπει τη λιμνοθάλασσα για ένα διάστημα, όπως έκανε επί επτά ολόκληρους αιώνες. Το 1985 εργασίες μελέτης και αποκατάστασης απαίτησαν την κατάβασή του από τη στήλη του, στην Πιατσέτα. Στη διάρκεια αυτής της «θεραπείας ανανέωσης» το κοινό είχε την ευκαιρία να τον θαυμάσει στο Λονδίνο, στο Βρετανικό Μουσείο, όπου εκτέθηκε ως τον Ιανουάριο του 1991. Να τον θαυμάσει, ναι, αλλά όχι και να καταφέρει να καθορίσει την ταυτότητά του. Πράγματι, η προέλευσή του, η ιστορία του, παραμένουν μυστηριώδεις και ο Λέων που έγινε σφίγγα, φαίνεται να περιπαίζει όλους αυτούς τους σαστισμένους ειδικούς που τον εξετάζουν ενδελεχώς και για τους οποίους αποτελεί ένα αίνιγμα χωρίς λύση.
Χυμένο σε ορείχαλκο, το άγαλμα έχει 4,4 μέτρα μήκος και ζυγίζει 2.800 κιλά. Αγνοούμε πλήρως πότε τοποθετήθηκε στη στήλη που του χρησίμευε σαν βάθρο, αλλά υπάρχει σε ένα γραπτό αποδεικτικό στοιχείο ότι το 1293 δόθηκε ένα κονδύλιο για την επισκευή του.
Πράγματι, το 1293, ο Λέων ήταν ήδη προχωρημένης ηλικίας, όπως επιβεβαίωσαν οι πολλοί ειδικοί που τον εξέτασαν. Είχε υποστεί σημαντικές μετατροπές, ορισμένα μέρη είχαν αποκοπεί, προστεθεί ή ανακατασκευαστεί εντελώς.
Οι αναπαραστάσεις του προσφέρουν ελάχιστες συμπληρωματικές πληροφορίες. Είναι πολυάριθμοι οι πίνακες που τον απεικονίζουν, από τον 15ο αιώνα, αλλά οι πρώτοι από αυτούς δεν είναι ρεαλιστικοί. Έντονα επηρεασμένοι από τον μύθο, παρουσιάζουν ένα σύμβολο. Ο φτερωτός Λέων είναι τοποθετημένος στην άκρη της λιμνοθάλασσας. Βαδίζει, τα μπροστινά πόδια του πατούν στη στεριά, τα πίσω στο νερό. Πρόκειται για έναν μεγαλοπρεπή λέοντα, που συχνά φέρει μια χρυσή άλω πίσω από το κεφάλι. Αλλά είναι επίσης ένας λέων αδιαχώριστος από τη χριστιανική του σημειολογία, γιατί στο ένα πέλμα του κρατάει το Ευαγγέλιο του Αγίου Μάρκου ανοιχτό σε μια σελίδα με την επιγραφή: PAX TIBI, MARCE EVAMGELISTA MEUS (Ειρήνη σε εσένα, Μάρκο, Ευαγγελιστή μου). Έτσι τον είδαν ο Τζακομπέλο ντελ Φιόρε, ο Ντονάτο Βενετσιάνο, και κυρίως ο Βιτόρε Καρπάτσιο ο οποίος, το 1516, έπλασε την αλησμόνητη εικόνα ενός μυθικού λέοντα με μεγάλα καστανοκόκκινα φτερά μπροστά σε ένα απόλυτα ρεαλιστικό τοπίο της Βενετίας, όπου η λιμνοθάλασσα ζωντανεύει από βαριά άρμενα με φουσκωμένα πανιά που κουβαλούν τα πλούτη στη δημοκρατία.
Άλλοι ζωγράφοι, στη συνέχεια, παρήγαν πιο ρεαλιστικές απεικονίσεις του Λέοντα ο οποίος είχε γίνει αναπόσπαστο μέρος του τοπίου. Ο Καναλέτο, ο Μπελότο, ο Φραντσέσκο Μπασάνο τον ζωγράφισαν με αρκετή ακρίβεια, και τοιουτοτρόπως μπορούν να εξαχθούν από αυτούς τους πίνακες κάποιες πληροφορίες για την όψη του Λέοντα και των φτερών ιδιαίτερα, μεταξύ 16ου και 20ού αιώνα.
Το 1797 ο Ναπολέων δεν έμεινε απαθής στο μεγαλοπρεπές αυτό μνημείο και πρόσταξε να το μεταφέρουν στο Παρίσι μαζί με τα τέσσερα άλογα του Αγίου Μάρκου. Τοποθετημένος σε μια κολόνα μπροστά στο Μέγαρο των Απομάχων, ο Λέοντας βρισκόταν με την ουρά ανάμεσα στα πίσω σκέλη, σε ένδειξη υποταγής. Μετά την αναχώρηση του αυτοκράτορα, οι Βενετοί απαίτησαν την επιστροφή του δικού τους Λέοντα, αλλά οι Παρισινοί αρνήθηκαν να τον επιστρέψουν. Τελικά, απευθύνθηκαν σε Αυστριακούς τεχνικούς, κατά τη διάρκεια της μεταφοράς όμως ο λέων τους έπεσε και έγινε κομμάτια. Έτσι, αυτός που έφθασε στη Βενετία ήταν ένας κατακερματισμένος λέων. Κατά την ανασύστασή του, το 1815-16 από τον Φεράρι, χρειάστηκε να κατασκευαστούν εκ νέου μερικά τμήματα του ζώου: τα φτερά, εξ ολοκλήρου, τα πέλματα, ένα μέρος της ράχης και το σύνολο σχεδόν της ουράς. Οι διαφορές στο χρώμα καθιστούν αυτές τις επεμβάσεις εμφανείς.
Γιατί ένας Λέων
στη Βενετία;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση έχει ένα σταθερό σημείο αναφοράς: το 828-829 το λείψανο του Αγίου Μάρκου που ως τότε αναπαυόταν στην Αλεξάνδρεια κλάπηκε από Βενετούς τυχοδιώχτες και το μετέφεραν στη Βενετία για να εναποτεθεί σε ένα δουκικό παρεκκλήσιο. Αυτό δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο, οι κλοπές των λειψάνων ήταν συχνές κατά τον Μεσαίωνα. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν κάποιοι θρύλοι που στόχευαν να πλέξουν έναν στέρεο δεσμό μεταξύ του Απόστολου και της ναυτικής δύναμης της πόλης. Σύμφωνα με αυτές τις αφηγήσεις, όταν ο Άγιος Μάρκος έφυγε από την Ακουίλια για να πάει στη Ρώμη, το καράβι του έριξε άγκυρα στη Βενετία όπου ένας άγγελος εμφανίστηκε στον γέροντα και του είπε: «Ειρήνη σε εσένα, Μάρκο, Ευαγγελιστή μου. Εδώ να αναπαυθεί το σώμα σου».
Στη μεσαιωνική εικονογραφία το σύμβολο του Αγίου Μάρκου ήταν ένας λέων. Ο Άγιος Μάρκος λοιπόν και ο Λέων είναι άρρηκτα δεμένοι με το μέλλον της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας.
Από τον 13ο αιώνα το άγαλμα του Λέοντα δεσπόζει πάνω από την Πιατσέτα, ενώ οι απεικονίσεις του πολλαπλασιάζονται υπό μορφή ανάγλυφων λαξεμένων σε πέτρα και κοσμούν τις προσόψεις δημόσιων βενετικών μνημείων. Υπενθυμίζουν την εύνοια του Απόστολου προς την πόλη, η οποία σε καιρό πολέμου γίνεται ιδιαίτερη προστασία με την απεικόνιση του ζώου σε σημαίες και λάβαρα. Παράλληλα, στις συναλλαγές εκτός επικράτειας, τα νομίσματα μεταφέρουν με έμφαση τον συσχετισμό μεταξύ του βασιλέα των ζώων και της αυξανόμενης δύναμης της Γαληνοτάτης.[…]
ΠΗΓΕΣ : www.istoria.gr , www.wikipedia.org , www.rhinocoins.com