Σε μια ευρεία περιοχή που περιλαμβάνει χωριά των επαρχιών της Λεμεσού και της Πάφου, εντοπίζονται διάσπαρτοι τέτοιοι μονόλιθοι, που στο επάνω τους μέρος φέρουν μια μεγάλη συμμετρική τρύπα. Οι μονόλιθοι αυτοί βρίσκονται κυρίως σε ερημικές τοποθεσίες και κοντά σε εξωκλήσια και ναούς, κάτι που τους προσδίδει ακόμη περισσότερο μυστήριο..

Κατά καιρούς έχουν διεξαχθεί έρευνες για το συγκεκριμένο θέμα και έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες, ενώ αρκετοί είναι οι θρύλοι και οι παραδόσεις που έχουν δημιουργηθεί από τους ντόπιους κατοίκους θέλοντας να δώσουν κάποιες απαντήσεις για τα μυστηριώδη αυτά κατασκευάσματα.

Κάποιες από τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς είναι πως οι μονόλιθοι αυτοί αποτελούσαν θεραπευτικά όργανα που μπορούσαν να θεραπεύσουν την στειρότητα συνδεόμενα με την παλαιά λατρεία της θεάς Αφροδίτης, ότι αποτελούσαν αντικείμενα μαγείας για τους Λυκάωνες ή ότι χρησιμοποιούνταν ως αστρολογικά όργανα. Σύμφωνα πάλι με τοπικές παραδόσεις, οι μονόλιθοι αυτοί σχετίζονταν με τα μυθικά πρόσωπα του Διγενή Ακρίτα και της Ρήγαινας. Διάφορες τελετουργίες λάμβαναν χώραν στο σημείο όπου βρίσκονταν οι μονόλιθοι, καθώς τους αποδίδονταν και θεραπευτικές ιδιότητες. Όταν κάποιος ήταν άρρωστος οι συγγενείς του φρόντιζαν να πάρουν τα ρούχα του και να τα περάσουν μέσα από την τρύπα του μονόλιθου, πιστεύοντας πως έτσι ο άρρωστος θα θεραπευόταν, ενώ κάποιοι άλλοι κρεμούσαν ρούχα και κουρέλια στους γύρω θάμνους κάνοντας τάματα για ανάρρωση από τις διάφορες αρρώστιες..

Οι κάτοικοι του νησιού λάτρευαν και τιμούσαν πολλούς από τους μονόλιθους αυτούς μέχρι και τη δεκαετία του ’70, παρόλο που η Εκκλησία της Κύπρου διακήρυττε πως αυτές οι πρακτικές είναι ειδωλολατρικές και δεν εμπίπτουν στο πραγματικό νόημα της χριστιανικής πίστης.

Εκτενείς έρευνες για το συγκεκριμένο θέμα έγιναν από τον Λουίτζι Πάλμα ντι Τσεσνόλα*, ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι μονόλιθοι αυτοί σχετίζονται αναμφισβήτητα με τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης, εάν ληφθεί υπόψη το ότι δυο από τους μεγαλύτερους μονόλιθους βρίσκονται στα Κούκλια, κέντρο λατρείας της θεάς.

Σύγχρονες αρχαιολογικές ανασκαφές και μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μονόλιθοι αυτοί δεν ήταν τίποτα περισσότερο από αντικείμενα που σχετίζονταν με ελαιοπιεστήρια που δημιουργήθηκαν την εποχή του Χαλκού.

Κατά την προσωπική μου άποψη, τα συμπεράσματα αυτά μάλλον γελοία είναι, αφού οι μονόλιθοι βρίσκονται μόνον στις περιοχές που περικλείεται ο περίφημος ναός της Αφροδίτης στα Κούκλια και σε τοποθεσίες που δεν υπήρχαν ή υπάρχουν ελιές. Αν ίσχυε αυτό, μάλλον έπρεπε να υπάρχουν τέτοιοι μονόλιθοι σε όλη την Κύπρο..

Περισώζονται σε καλή κατάσταση

γύρω στους 30 μονόλιθους ή “τρυπημένες”, όπως αλλιώς ονομάζονται. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ύψος από ένα μέχρι και τρία μέτρα, ενώ το πλάτος τους φτάνει το ένα μέτρο..