Αν το ηφαίστειο στο Εθνικό Πάρκο Γέλοουστοουν εκρήγνυτο, η στάχτη από την έκρηξη θα εξαπλωνόταν χιλιάδες μίλια μέσα στις ΗΠΑ, προκαλώντας φθορές σε κτίρια, καταστρέφοντας σοδειές και κλείνοντας εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ποιες είναι όμως οι πιθανότητες να συμβεί;
Οι πιθανότητες είναι αρκετά χαμηλές. Το «υπερηφαίστειο» του Γέλοουστοουν, το οποίο είναι χιλιάδες φορές πιο δυνατό από ένα συνηθισμένο ηφαίστειο έχει εκραγεί μόλις τρεις φορές. Η πρώτη έγινε πριν από 2,1 εκατομμύρια χρόνια, η δεύτερη πριν από 1,3 εκατομμύρια χρόνια και η τελευταία πριν από 664 χιλιάδες χρόνια.
Παρά την πληθώρα δημοσιευμάτων που κάνουν λόγο για τον κίνδυνο έκρηξης του ηφαιστείου του Γέλοουστοουν, δεν υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο προς το παρόν. Μάλιστα, όπως σημειώνουν αρκετοί επιστήμονες, το Γέλοουστοουν μπορεί να μην εκραγεί ποτέ ξανά.
Παρόλα αυτά το «υπερηφαίστειο» έχει αποκτήσει μία ιδιαίτερα θέση στο φαντασιακό της αμερικανικής -και όχι μόνο- κοινωνίας.
Τον Σεπτέμβριο του 2014 μία ομάδα επιστημόνων εξέδωσε μία έρευνα στο περιοδικό Geochemistry, Geophysics, Geosystems η οποία προσπαθούσε να «χαρτογραφήσει» πώς θα έμοιαζε μία έκρηξη του Γέλοουστοουν.
Μεταξύ άλλων οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μία έκρηξη θα μπορούσε να «θάψει» τις πολιτείες του Γουαϊόμινγκ, της Μοντάνα, του Αϊνταχο και του Κολοράντο κάτω από ένα μέτρο ηφαιστειακής στάχτης – ένα μείγμα πέτρας και γυαλιού. Το στρώμα στάχτης θα οδηγούσε σε θάνατο χιλιάδων φυτών και ζώων, φθορές κτιρίων και βραχυκυκλώματα ηλεκτρικών συσκευών.
Στάχτη παντού
«Ακόμα και αν το Γέλοουστοουν εκρήγνυτο, πιθανότατα δεν θα φτάναμε στο χειρότερο σενάριο», λέει ο Τζέικομπ Λόουενστερν της αμερικανικής γεωλογικής υπηρεσίας US Geological Survey (USGS)
«Το πιο συνηθισμένο είναι οι μικρές εκρήξεις, οι οποίες συνήθως αγνοούνται από τον τύπο», προσθέτει.
Κάτω από το Εθνικό Πάρκο του Γέλοουστοουν υπάρχει μάγμα το οποίο φτάνει σχεδόν τα πέντε χιλιόμετρα σε βάθος, ενώ πιο κάτω βρίσκεται ένας γιγαντιαίος «λόφος» από λιωμένους βράχους. Από αυτό το μάγμα έχουν δημιουργηθεί και οι αρκετές θερμοπίδακες του πάρκου. Καθώς το μάγμα ανεβαίνει και παγώνει περιοδικά ανυψώνεται και το έδαφος.
Αν και όσες εκρήξεις έχουν καταγραφεί είναι ελάχιστες και μικρής έκτασης, οι καταστροφικές επιπτώσεις μίας θεωρητικά πιθανής «υπέρ-έκρηξης» κρατά το Γέλοουστοουν στην επικαιρότητα.
Η «υπέρ-έκρηξη» είναι όποια έκρηξη ξεπεράσει τους 8 βαθμούς στον Δείκτη Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας (Volcano Explosivity Index). Μία έκρηξη αυτού του μεγέθους πρακτικά σημαίνει ότι η λάβα θα έπρεπε να ξεπεράσει τα 1.000 κυβικά χιλιόμετρα. Αρκετή λάβα, δηλαδή για να καλύψει το Τέξας.
Πώς θα έμοιαζε μία «έκρηξη» του Γέλοουστοουν;
Το πιο πιθανό σενάριο έκρηξης μάλλον θα είναι μία «τυπική» έκρηξη ηφαιστείου, την οποία θα ακολουθήσουν πολλοί σεισμοί καθώς το μάγμα θα ανεβαίνει προς την επιφάνεια.
Στην περίπτωση όμως που έχουμε «υπέρ-έκρηξη», η οποία θα είναι χίλιες φορές πιο δυνατή από μία «κανονική» έκρηξη, θα εκκριθούν τουλάχιστον 240 κυβικά μίλια λάβας και το φαινόμενο θα κρατήσει για εβδομάδες ή μήνες. Το μεγαλύτερο μέρος της λάβας δεν θα έβγαινε εκτός του Πάρκου και μόνο το ένα τρίτο των θραυσμάτων θα έφτανε μέχρι την ατμόσφαιρα.
Η στάχτη θα προκαλούσε τις μεγαλύτερες ζημιές. Στην έκθεσή τους ο Λόουενστερν και οι συνάδελφοί του εξέτασαν ιστορικά στοιχεία και συνέταξαν ένα μοντέλο, το οποίο παρομοιάζει την έκρηξη με ένα «μανιτάρι», ένα εύρημα που τους κίνησε το ενδιαφέρον.
Οποιοδήποτε από αυτά τα σενάρια θα ήταν καταστροφικό. Τέτοιες ποσότητες ηφαιστειακής στάχτης είναι ικανές να σκοτώσουν ανθρώπους, ζώα και φυτά, αλλά και να οδηγήσουν στην κατάρρευση κτιρίων. Ακόμα και μικρές ποσότητες στάχτης θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τεράστιες καταστροφές σοδειών, καλλιεργειών και καταρρεύσεις κτιρίων, ενώ οι αερομεταφορές θα έπρεπε να σταματήσουν στη Βόρεια Αμερική.
Μία έκρηξη θα είχε καταστροφικές συνέπειες και στο παγκόσμια κλίμα. Τα ηφαίστεια εκκρίνουν αερολύματα θείου τα οποία αντανακλούν τις ακτίνες του ηλίου, οδηγώντας σε μείωση της θερμοκρασίας. Αυτά τα σωματίδια είναι βραχύβια, οπότε ο αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος χρονικά, αλλά ισχυρός ποιοτικά.
Οι πιθανότητες έκρηξης
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα δείγμα μίας πιθανής έκρηξης. Στο Πάρκο σημειώνονται αρκετοί σεισμοί και το έδαφος συνεχίζει να ανυψώνεται και να πέφτει, αλλά αυτή είναι η φυσιολογική κατάσταση.
«Το Γέλοουστοουν έχει την ίδια συμπεριφορά τα τελευταία 140 χρόνια», λέει η USGS. «Η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι ότι το Γέλοουστοουν δεν θα βιώσει κάποια έκρηξη τους επόμενους αιώνες».
«Η Γη θα βιώσει “υπέρ-εκρήξεις” στο μέλλον, θα προέλθουν όμως από το Γέλοουστοουν; Δεν είναι σίγουρο», λέει ο Λόουενστερν. «Το Γέλοουστοουν έζησε μία καλή και μακρά ζωή. Μπορεί, όμως, να μην δει μία τέταρτη έκρηξη».
με πληροφορίες από Vox